Wat betekent de verkiezingsuitslag voor duurzaam, gezond en eerlijk voedsel?
Zoals altijd in Nederland is de verkiezingsuitslag voor meerdere interpretaties vatbaar. Een optimist zal zeggen dat de kiezer duidelijk een andere manier van voedsel produceren nastreeft. De partijen die gewonnen hebben: D66, Partij voor de Dieren en VOLT hebben allemaal klimaat en verandering hoog in het vaandel staan. Een pessimist zal zeggen dat de kiezer conservatief gekozen heeft en geen grote veranderingen wil. De partijen die gewonnen hebben: Forum voor Democratie, JA21 en de BoerBurgerBeweging zijn allen zeer behoudend als het gaat over klimaat en voedsel.
Wij zetten de mogelijke coalities en de daarbij horende waarschijnlijke gevolgen voor duurzaam, gezond en eerlijk voedsel op een rijtje.
Recht door het midden: VVD, D66, CDA & ChristenUnie
Zetels: 78 in Tweede kamer - 32 in Eerste Kamer
De coalitie van de afgelopen jaren; een soort verstandshuwelijk. De partijen voeren ieder een eigen partijprogramma uit. In deze coalitie zal het beleid van de afgelopen jaren doorgevoerd worden. De agenda voor kringlooplandbouw wordt verder uitgerold, net als het beleid op gezondere voeding. De winst van D66 zal zich waarschijnlijk vertalen in een duurzaam klimaat- en milieubeleid, meer kansen voor innovatieve bedrijven en onderwijs. De veehouderij krijgt het lastig.
Centrum links: VVD, D66, CDA, & een progressieve partij, Volt/Partij voor de Dieren/GroenLinks
Zetels: 76/79/81 in Tweede Kamer; 28/31/36 in Eerste Kamer
Deze coalitie is minder aantrekkelijk voor VVD/CDA, maar wel prettig voor D66, zij hebben dan een progressieve, Europagezinde partner in het kabinet. Met veel aandacht voor duurzaamheid en een focus op beleid dat aansluit op de Green Deal van de Europese Unie. Het krimpen van de veestapel, een vleestax of een laag btw-tarief op groente en fruit behoren dan tot mogelijkheden voor in het nieuwe regeerakkoord. In deze coalitie zal CDA zich sterk profileren als hoeder van het boerenbelang.
Centrum rechts: VVD, D66, CDA & JA21
Zetels: 76 in Tweede Kamer, 36 in Eerste Kamer
Deze coalitie is voor D66 niet aantrekkelijk, ook is het niet waarschijnlijk dat het CDA in zee wil met een uitgesproken rechts-conservatieve partij. Met deze coalitie zal duurzaamheid niet van topprioriteit zijn. De confrontatie met Brussel zal vaker opgezocht worden als het gaat om regels voor boeren en visserij. Met Kaag als minister van Financiën zit er wel een mogelijk belastingvoordeel in voor koploperbedrijven. Het innovatiebeleid zal zich meer richten op het MKB en individuele bedrijven.
Paars (VVD, D66, GroenLinks, PvdA)
Zetels: 75 in Tweede Kamer, 33 in Eerste Kamer
Deze coalitie is voor VVD uitermate onaantrekkelijk. Of zal Mark Rutte zich zijn jeugdzonde herinneren over “Groen Rechts”? Voor duurzaam, gezond en eerlijk voedsel is deze coalitie bipolair: enerzijds D66 en GroenLinks die duidelijke versnelling willen in duurzaamheid. Mogelijk met een LNV-minister van een van deze beide partijen. Anderzijds partijen die een behoedzame groene koers voeren met een duidelijk belang bij snel economisch herstel, desnoods ten koste van duurzaamheid.
Wat doet de Smart Food Alliance?
Ongeacht de coalitie blijven wij ons hard maken voor een duurzaam, gezond en eerlijk voedselsysteem. Wat daarvoor nodig is hebben we voor de verkiezingen bij alle partijen onder de aandacht gebracht in de vorm van het 10-Puntenplan. Een deel van deze voorstellen is beland in verkiezingsprogramma’s, onder andere bij D66. Vooralsnog horen wij bij de groep optimisten die in de verkiezingsuitslag een roep om verandering ziet.
Daarnaast pleiten wij ervoor dat in de nasleep van de coronacrisis, juist duurzame bedrijven, de koplopers zoals in de Smart Food Alliance, ontzien worden. Iedereen voelt op zijn klompen aan dat de coronacrisis, wanneer verslagen, nog een flinke staart heeft. De miljardenuitgaven aan steunmaatregelen moeten, op zijn minst voor een deel, terugbetaald worden. Hetzelfde geldt voor de extra uitgaven aan de zorg. Daarnaast hebben vrijwel alle politieke partijen een wensenlijst van meerdere miljarden. Stuk voor stuk denken ze dit begrotingsgat vooral te bekostigen via extra heffingen voor bedrijven. Het lijkt ons een unieke kans om in te steken op reguleren via groene principes. Zij die de rekening van vergroenen al betaald hebben, kunnen nu ontzien worden. En zij die erop rekenen dat ze nog een decennium door kunnen gaan met vervuilen, moeten juist het volle pond betalen.